Cuộc chiến tranh nhân dân của dân tộc ta nhằm mục đích: “Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hoà bình, phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.

 

Đối tượng tác chiến của chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam là bất kể kẻ nào có hành động phá hoại, xâm lược, lật đổ cách mạng nước ta. Hiện nay, các thế lực thù địch đang thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ để xóa bỏ chủ nghĩa xã hội ở nước ta và sẵn sàng sử dụng lực lượng vũ trang hành động quân sự can thiệp khi có thời cơ. Với âm mưu, thủ đoạn chủ yếu của kẻ thù khi xâm lược nước ta hiện nay là: Thực hiện đánh nhanh, thắng nhanh, kết hợp tiến công quân sự từ bên ngoài vào với hành động bạo loạn lật đổ từ bên trong; đồng thời, kết hợp với các biện pháp phi vũ trang để lừa bịp dư luận. Lực lượng tham gia với quân số đông, vũ khí trang bị hiện đại.
 

Chiến thắng Đường 9 - Nam Lào năm 1971.

 

Khi tiến công, thường trong giai đoạn đầu sẽ bao vây, phong tỏa; sau sử dụng hỏa lực đánh bất ngờ, ồ ạt. Giai đoạn thực hành thôn tính lãnh thổ, có thể đồng thời hỗ trợ của bạo loạn lật đổ ở bên trong của các lực lượng phản động và sử dụng các biện pháp chính trị, ngoại giao để lừa bịp dư luận. Như vậy, khi tiến hành chiến tranh xâm lược, địch có điểm mạnh, yếu sau:

 

Mạnh: Có ưu thế tuyệt đối về sức mạnh quân sự, kinh tế và tiềm lực khoa học công nghệ. Có thể cấu kết được với lực lượng phản động nội địa, thực hiện trong đánh ra, ngoài đánh vào.

 

Yếu: Đây là cuộc chiến tranh phi nghĩa, chắc chắn bị nhân dân yêu chuộng hòa bình phản đối. Dân tộc ta có truyền thống yêu nước, chống xâm lược, sẽ làm cho chúng bị tổn thất năng nề, đánh bại ý đồ xâm lược của địch. Địa hình, thời tiết nước ta phức tạp, khó khăn cho địch sử dụng phương tiện, lực lượng, vũ khí công nghệ cao.

 

Qua nghiên cứu âm mưu, thủ đoạn của địch khi xâm lược Việt Nam, truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc, chúng ta thấy rất rõ tính chất của chiến tranh nhân dân Việt Nam bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới: 

 

- Là cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, lấy lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân nghĩa là cuộc chiến tranh được tiến hành trên cơ sở vũ trang toàn dân, toàn dân đánh giặc. Hoạt động quân sự, đấu tranh vũ trang không chỉ là nhiệm vụ riêng của quân đội mà đó là hoạt động của toàn dân tự giác đứng lên đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng. Cuộc chiến tranh nhân dân toàn diện là cuộc chiến tranh đánh địch trên các mặt trận, với tất cả các hình thức đấu tranh quân sự, chính trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa - tư tưởng… Đặc biệt, mặt trận đấu tranh chính trị có vai trò cực kỳ quan trọng của cuộc chiến tranh nhân dân. 
 

Sức mạnh của toàn dân đánh giặc.

 

Thực tiễn cho thấy, trong chiến tranh giải phóng trước đây, sức mạnh chính trị vô địch là nền móng của chiến tranh toàn dân, toàn diện. Để có được sức mạnh chính trị, phải xây dựng cho được tinh thần đồng tâm, ý chí kiên quyết đánh giặc, không ngại gian khổ hy sinh của đại đa số đồng bào các dân tộc Việt Nam. Khi sức mạnh chính trị được phát huy cao độ, sẽ tạo ra lực lượng chính trị rộng rãi, vững chắc, là nguồn tiếp sức vô hạn về sức người, sức của cho xây dựng, chiến đấu, phát triển lực lượng vũ trang; là lực lượng tình báo hiệu quả nhất của cuộc kháng chiến; đồng thời là một đội quân đông đảo và mạnh mẽ, trực tiếp và liên tục tiến công kẻ thù bằng mọi hình thức, biện pháp, mọi thứ vũ khí… Toàn diện đánh giặc nhưng phải có lực lượng nòng cốt là lực lượng vũ trang nhân dân gồm ba thứ quân: dân quân tự vệ, bộ đội địa phương và bộ đội chủ lực. Dân quân tự vệ làm nòng cốt cho phong trào toàn dân đánh giặc ở cơ sở; bộ đội địa phương và dân quân tự vệ làm nòng cốt cho phong trào chiến tranh nhân dân ở địa phương. Bộ đội chủ lực cùng lực lượng vũ trang địa phương làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc trên chiến trường cả nước. Cuộc chiến tranh nhân dân phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. 

 

- Là cuộc chiến tranh chính nghĩa, tự vệ cách mạng. Tiến hành chiến tranh nhằm bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ nhân dân và mọi thành quả của cách mạng.

 

- Là cuộc chiến tranh hiện đại (hiện đại về vũ khí, trang bị, tri thức và nghệ thuật quân sự). Con người phải nắm bắt được khoa học kỹ thuật; chỉ có làm chủ được khoa học kỹ thuật thì mới điều khiển, sử dụng được các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại và biết được cách phòng tránh, đánh trả địch sử dụng vũ khí công nghệ cao. Nghệ thuật quân sự phải kết hợp chặt chẽ chiến tranh nhân dân địa phương với chiến tranh bằng các binh đoàn chủ lực ở các quy mô, hình thức phù hợp. Đó là sự kết hợp tác chiến của lực lượng tại chỗ với lực lượng cơ động; của tác chiến du kích với tác chiến chính quy; của cách đánh tiêu hao sinh lực địch một cách rộng khắp với cách đánh tập trung tiêu diệt từng bộ phận địch; kết hợp chặt chẽ đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị, kinh tế, văn hóa, tâm lý, tư tưởng, ngoại giao…; lấy đấu tranh quân sự, thắng địch trên chiến trường là nhân tố quyết định; kiên quyết đánh bại ý chí xâm lược của địch, chủ động kết thúc chiến tranh trong thế có lợi. 

 

Chiến tranh nhân dân địa phương là phương thức tiến hành trên địa bàn từng địa phương, trên cơ sở thế trận của khu vực phòng thủ, do bộ đội địa phương, dân quân, tự vệ cùng một bộ phận chủ lực và nhân dân địa phương tiến hành; vận dụng linh hoạt, sáng tạo các quy mô, hình thức, phương pháp tác chiến và đấu tranh, nhằm tiêu hao rộng rãi quân địch, bảo vệ vững chắc địa phương, các mục tiêu trọng yếu, địa bàn chiến lược, tạo điều kiện cho bộ đội chủ lực thực hiện các đòn đánh tiêu diệt. Chiến tranh bằng các binh đoàn chủ lực, với các hoạt động tác chiến tập trung, hiệp đồng binh chủng, quân chủng, với quy mô thích hợp, diễn ra ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến tranh, kết hợp chặt chẽ với tác chiến của khu vực phòng thủ địa phương được chuẩn bị trước trong thời bình. Khi có điều kiện, thời cơ, có thể tiến hành tác chiến ở quy mô lớn, ở nơi ta dự kiến và chuẩn bị, trên địa bàn trọng yếu, tạo sự thay đổi đột biến trong chiến tranh.
 

Chiến sĩ quân giải phóng miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

 

Nghệ thuật kết hợp chiến tranh nhân dân địa phương với chiến tranh bằng các binh đoàn chủ lực không chỉ là sự kết hợp giữa hai lực lượng mà còn là sự kết hợp ngay trong từng lực lượng. Nghĩa là, lực lượng chủ lực, các quân chủng, binh chủng kỹ thuật cũng phải nắm vững và giỏi về các phương thức tác chiến của lực lượng vũ trang địa phương. Lực lượng vũ trang địa phương được huấn luyện cơ bản, khi cần cũng có thể thực hiện tác chiến chính quy. Tác chiến du kích và tác chiến chính quy phải được kết hợp, vận dụng một cách linh hoạt ngay trong từng lực lượng, từng trận đánh, chiến dịch và trong các loại hình tác chiến chiến lược, ngay từ đầu và suốt quá trình chiến tranh. Tiến hành liên kết các hoạt động tác chiến của các khu phòng thủ địa phương, tác chiến phòng thủ quân khu và tác chiến của các binh đoàn cơ động chiến lược; bằng cách đánh địch rộng khắp với tác chiến tập trung; bằng các trận đánh, chiến dịch phòng ngự, phản công, tiến công kết hợp với các hình thức đấu tranh khác, nhằm từng bước ngăn chặn, phá thế tiến công của địch, giữ vững thế trận của ta, tiêu hao, tiêu diệt từng bộ phận quân địch, đánh bại từng hướng tiến công, làm cho địch suy yếu, sa lầy… là những bước phát triển của nghệ thuật quân sự Việt Nam trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc.

 

Qua nghiên cứu các tính chất của chiến tranh nhân dân Việt Nam; nổi lên một số đặc điểm cơ bản của cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới:

 

Một là: Trong bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp, chúng ta tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, nhằm góp phần thực hiện những mục tiêu lớn của thời đại là hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Do vậy, chúng ta có thể tập hợp, động viên và phát huy cao độ, đông đảo được sức mạnh của toàn dân cả nước, chung sức đánh giặc.

 

Hai là: Trong cuộc cuộc chiến tranh, nhân dân ta phải bảo vệ được độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, cuộc chiến tranh mang tính độc lập, tự chủ, tự lực tự cường, dựa vào sức mình là chính; nhưng đồng thời cũng được sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân yêu chuộng hòa bình, tiến bộ trên thế giới, tạo sức mạnh tổng hợp của quốc gia, dân tộc và quốc tế, thời đại để đánh thắng chiến tranh xâm lược của kẻ thù.

 

Ba là: Chiến tranh diễn ra khẩn trương, quyết liệt, phức tạp ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến tranh. Tiến hành chiến tranh xâm lược nước ta, địch sẽ thực hiện phương châm chiến lược đánh nhanh giải quyết nhanh. Quy mô chiến tranh có thể lớn và ác liệt ngay từ đầu. Kết hợp tiến công hỏa lực với tiến công trên bộ; tiến công từ bên ngoài kết hợp với bạo loạn lật đổ ở bên trong và bao vây phong tỏa đường không, đường biển, đường bộ để nhằm tới mục tiêu chiến lược trong thời gian ngắn.

 

Bốn là: Hình thái đất nước được chuẩn bị sẵn sàng, thế trận quốc phòng, an ninh nhân dân ngày càng được củng cố vững chắc, có điều kiện chuẩn bị từ thời bình; nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp, chủ động đánh địch ngay từ ngày đầu và lâu dài.

 

Tiến hành chiến tranh nhân dân là một trong những quan điểm, tư tưởng cơ bản trong đường lối quân sự của Đảng, là nghệ thuật, đồng thời cũng là quy luật giành thắng lợi trong chiến tranh của dân tộc ta. 

 

Để đánh thắng kẻ thù xâm lược, cần nắm chắc tính chất, đặc điểm của chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; tiến công địch toàn diện, trên tất cả các mặt trận, bằng mọi phương tiện vũ khí kĩ thuật cả thô sơ và hiện đại, đánh bại âm mưu chiến lược và từng thủ đoạn tác chiến, tiến tới đánh bại ý chí xâm lược của kẻ thù. Tích cực chuẩn bị tốt tiềm lực về mọi mặt. Tăng cường giáo dục quốc phòng cho mọi tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về các quan điểm, đường lối của Đảng về chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Không ngừng chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện, đặc biệt là chất lượng chính trị. Tích cực nghiên cứu nghệ thuật quân sự, nghiên cứu các cuộc chiến tranh gần đây trên thế giới để phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam lên tầm cao mới. Xây dựng các tỉnh (thành phố) thành khu vực phòng thủ vững chắc; chuẩn bị mọi mặt trên cả nước cũng như từng khu vực để đủ sức đánh được lâu dài; ra sức thu hẹp không gian, rút ngắn thời gian của chiến tranh, giành thắng lợi càng sớm càng tốt; kết hợp đấu tranh quân sự với bảo đảm an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, trấn áp kịp thời mọi âm mưu diễn biến hòa bình và hành động phá hoại, gây bạo loạn; làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.